Η Αρχαία Γιτάνη ή αλλιώς Γίτανα αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς αρχαιολογικούς προορισμούς της Θεσπρωτίας, καθώς είναι η δεύτερη (σε χρονολογική σειρά) πρωτεύουσά της.
Η ίδρυσή της χρονολογείται περίπου στο 335-330 π.Χ. και αποτέλεσε για 150 χρόνια ένα από τα σημαντικότερα διοικητικά και οικονομικά κέντρα της περιοχής, μέχρι την κατάληψή της από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ. Ο αρχαίος οικισμός περιβάλλεται από τις τρεις πλευρές του από τον ποταμό Καλαμά, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε πολύ την περίοδο αυτή ως πλωτό μέσο από τις εκβολές του Ιονίου, γεγονός που συνετέλεσε σημαντικά στην ανάπτυξή του ως εμπορικού κέντρου. Στον αρχαιολογικό χώρο θα βρείτε περιμετρική οχύρωση, την αρχαία αγορά, ναούς, το Πρυτανείο αλλά και ένα θέατρο.
Αποτελώντας λοιπόν πλούσια περιοχή σε ευρήματα, η Αρχαία Γιτάνη είναι ιδανικός προορισμός και σίγουρα αξίζει να την επισκεφτείτε! Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι εξωτερικά του χώρου θα βρείτε και ελεύθερο πάρκινγκ!
Αρχαία Γιτάνη – Μικρός Ναός
Πρόκειται για κτίριο ορθογώνιας κάτοψης που αποτελείται από πρόναο, σηκό και ένα πλακοστρωμένο αύλειο χώρο μπροστά από την είσοδό του. Στον αύλειο χώρο του ναού υπάρχει συγκεντρωμένο άφθονο αρχιτεκτονικό υλικό.
Τμήματα κιόνων που βρίσκονται ανάμεσα στα αρχιτεκτονικά μέλη, ενδεχομένως προέρχονται από τον πρόναο στο μπροστινό τμήμα του οποίου υπήρχε πιθανόν σειρά κιόνων. Από την ανασκαφή του κτιρίου προέρχεται σημαντικός αριθμός γυναικείων και ζωόμορφων πήλινων ειδωλίων και τμήματα από μαρμάρινα αγαλματίδια.
Αρχαία Γιτάνη – Το Πρυτανείο
Το Πρυτανείο, έκτασης περίπου 1500 τ.μ. αποτελούσε συγχρόνως και το Αρχείο της πόλης. Περιλαμβάνει μια κεντικη αυλη γύρω από την οποία υπάρχουν χώροι όπως:
[list line=”no” style=”style1″]- δωμάτια συμπωσίων – ανδρώνες με ψηφιδωτά δάπεδα και θέσεις για ανάκλιντρα
- αποθήκες με πήλινα αποθηκευτικά πιθάρια
- εργαστηριακοί χώροι
- δωμάτιο για την στέγαση του Αρχείου της πόλης
- δύο κεραμικοί κλίβανοι
Σε ένα από τα δωμάτια του κτιρίου βρέθηκαν κατά την ανασκαφή 3000 περίπου πήλινα σφραγίσματα, με τα οποία διασφαλίζονταν κατά την φύλαξή τους τα δημόσια έγγραφα σε πάπυρο ή περγαμηνή. Ένα από τα σφραγίσματα αυτά με την επιγραφή “ΓΙΤΑΝΑ” επιβεβαιώνει την ταύτιση της πόλης με τα Αρχαία Γίτανα, ενώ ένα άλλο φέρει την επιγραφή “ΘΕΣΠΡΩΤΩΝ”.
Αρχαία Γιτάνη – Το θέατρο
Το λίθινο θέατρο, χωρητικότητας περίπου 4000-5000 θεατών βρίσκεται εξωτερικά της δυτικής οχύρωσης, χαμηλά σε ειδυλλιακή τοποθεσία κοντά στην όχθη του Καλαμά.
Πέρα από τον καλλιτεχνικό έπαιξε και πολιτικό ρόλο στη λειτουργία της πόλης, καθώς φαίνεται ότι δεν χρησιμοποιούνταν μόνο για θεατρικές παραστάσεις αλλά και για τις πολιτικές συναθροίσεις του Κοινού των Θεσπρωτών.
Το θέατρο των Γιτάνων είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχαία ελληνικά θέατρα εξαιτίας ενός σπάνιου χαρακτηριστικού του: ένας μεγάλος αριθμός εδωλίων έχει στην πρόσθια όψη εγχάρακτες επιγραφές ονομάτων όπως: Μενέδαμος, Χαροπίδας, Αλέξανδρος, Παυσανίας κ.α.
