Σύμφωνα με ιστορικές έρευνες, το 350π.Χ. ιδρύθηκε η πρώτη πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας, που δεν είναι άλλη πέρα από την Αρχαία Ελέα .
Βρίσκεται στο χωριό Χρυσαυγή (μεταξύ της Παραμυθιάς και του Νεκρομαντείου του Αχέροντα), κατοικήθηκε από το φύλο των Ελεατών Θεσπρωτών και η ιστορία της είναι αναμφισβήτητα μεγάλη. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που ένας από τους σημαντικότερους αρχαίους συγγραφείς, ο Θουκυδίδης, κάνει αναφορά για την ταυτότητα των Ελεατών. Οι ίδιοι διάλεξαν συνειδητά τέτοια γεωγραφική θέση για τον οικισμό τους, που από τη μία μπορούσαν να έχουν τον έλεγχο της περιοχής και από την άλλη μπορούσαν, μέσω του ποταμού Κωκυτού, να ποτίζουν τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους. Σήμερα, υπάρχει ακόμα ένα μεγάλο μέρος του τοίχους της πόλης, αλλά και ερείπια τόσο ιδιωτικών όσο και δημοσίων κτιρίων. Επίσης, μέσω ανασκαφών έχουν αποκαλυφθεί αποθηκευτικοί χώροι, μια στοά, ένας μικρός ναός κ.τ.λ., ενώ πολλά κινητά ευρήματα έχουν μεταφερθεί στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας.
Χωρίς αμφισβήτηση πρόκειται για μια εξαιρετική και πανέμορφη τοποθεσία με ανεκτίμητα ευρήματα. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι τον τελευταίο χρόνο προσιτός και επισκέψιμος για το κοινό.
Αρχαία Ελέα – Εξωτερικός Χώρος
Εσωτερικός Χώρος
Εσωτερικός Χώρος 2
Εσωτερικός Χώρος 3
